سامانه نیما چیست

با توجه به نوسان شدید نرخ ارز در سالهای گذشته، دولت به دنبال راهکارهایی برای مدیریت فرایندهای ارزی در بخش صادرات و واردات بود. در این راستا دولت در سال ۱۳۹۷ اقدام به راه اندازی سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (سامانه نیما) موسوم به نیما کردد تا روابط بین بانک مرکزی و صرافی های مجاز جهت خرید و فروش ارز در بستر مشخص و امن انجام گردد. در این مطلب بیشتر با این سامانه آشنا خواهیم شد.

معرفی سامانه نیما

سامانه نیما مخفف سامانه نظام یکپارچۀ معاملات ارزی و بستری امن و مطمئن برای خرید و فروش ارز است. فعالیت این سامانه از ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ به‌صورت آزمایشی و از تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ به‌صورت رسمی آغاز شد. این سامانه در راستای رفع مشکلات ناشی از نوسانات ارزی برای فعالان اقتصادی ایجاد شد که قیمت‌های ناپایدار و تغییرات ساعتی ارز و دلار فعالیت های اقتصادی آنان را تحت تاثیر قرار می داد.

کاربرد سامانه نیما

در سامانه نیما، ثبت تقاضای ارز توسط متقاضیان امکان‌پذیر است. از طرف دیگر، فروشندگان‌ ارز نیز می‌توانند در همین سیستم مقدمات فروش ارز خود را فراهم کنند. در نتیجه از طریق این سامانه، میزان معاملات ارزی که به دور از نظارت بانک مرکزی انجام می‌شوند، به شدت کاهش خواهند یافت و این موضوع مهم‌ترین کاربرد این سامانه است. سامانه نیما جهت دستیابی به اهداف زیر ایجاد شده و تاثیر مهمی بر نظام ارزی کشور داشته است:

• مشخص شدن نرخ ارز واقعی کشور براساس مکانیسم عرضه و تقاضا به جهت یکسان‌سازی نرخ ارز
• راه‌اندازی مکانیسم شفاف و عملیاتی جهت معاملات ارزی و کاهش خطا و فساد
• ایجاد ثبات در بازار ارز کشور از طریق برگشت ارز حاصل از صادرات توسط صادرکنندگان
• مشخص کردن هویت فعالان مجاز و واقعی بازار ارزی کشور
• ایجاد بستری مطمئن برای انجام فرایند تسویه معاملات ارزی

مزایای سامانه نیما

سامانه نیما مزایای زیادی برای نظام ارزی کشور به‌همراه داشته که مهم‌ترین تاثیر آن، منظم شدن اطلاعات پراکنده در زمینه خروجی و ورودی ارز در کشور است. این سامانه اطلاعات ورودی و خروجی‌های ارز را که به درستی دسته‌بندی نمی‌شوند، شناسایی می‌کند. همچنین این سامانه رقابت سالمی را میان صرافی‌ها برقرار کرده و باعث بهبود کیفیت کار آن‌ها خواهد شد. 

• بهبود ثبات نرخ ارز با نهادینه کردن عملیات بازارگردانی بازیگران اصلی بازار ارز
• کشف نرخ واقعی ارز بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا
• کمک به یکسان‌سازی نرخ ارز
• ایجاد سازوکاری امن برای انجام تسویه وجوه معاملات ارزی
• ساماندهی بازیگران عمده بازار ارز
• رتبه‌بندی اعضاء و بازیگران عمده بازار ارز و اعتباربخشی آن‌ها
• ایجاد بازاری کارا، منصفانه و شفاف برای معاملات ارزی

کارکرد سامانه نیما

در سامانه نیما واردکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان تقاضاکنندۀ ارز و صادرکنندگان نیز به عنوان عرضه‌کنندۀ ارز سفارش خود را در سامانه نیما ثبت می‌کنند. صرافی‌های بانکی و تضامنی نیز به‌عنوان واسطه‌گر مالی فرایند خرید و فروش را هدایت می‌کنند. بازرگانان پس از تخصیص ارز توسط بانک مرکزی و نیز ارائه تعهدات مربوط باید درخواست خود را ثبت کند. به این منظور به سامانه جامع تجارت (NTSW.IR) مراجعه کرده و درخواست خرید ارز خود را ثبت می‌کند. برای ثبت تقاضا لازم است اطلاعاتی مانند اطلاعات ارز درخواستی، مشخصات حساب مقصد برای حواله، مشخصات درخواست کننده و… را ثبت کند. پس از ثبت سفارش و باتوجه به هماهنگی‌هایی که بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت وجود دارد، این درخواست در سامانه جامع تجارت ثبت می‌شود و همچنین در سامانه نیما قرار می‌گیرد. از طرفی این درخواست‌ها برای صرافی‌ها نیز قابلیت نمایش دارند. صرافی‌ها با دیدن درخواست‌ها پاسخ مناسب را ارسال می‌کنند و بازرگانان نیز با دریافت پیشنهاد و پاسخ از طرف صرافی‌ها، می‌توانند پیشنهاد مناسب را انتخاب و فرایند خرید را تکمیل کنند.